VARİKOSEL
Varikosel, testis torbası içindeki damarların şişmesidir, her yaşta görülebilir ve her zaman belirti göstermez. Fakat bazı durumlarda ağrı, testislerden birinde ağırlık hissi ya da şişlik gibi yakınmalar olabilir bunun yanında varikosel görülen testis, diğer testisten daha büyük görünebilir. Varikoselin, bazı hastalarda infertiliteye yani kısırlığa neden olabileceğinden herhangi bir belirti oluşması durumunda sağlık kuruluşlarına başvurulması gerekir. Varikosel tanısı, hekimlerin muayenesi sonucunda konulsa da bazen ultrason tetkiki de istenebilir ve varikosel tanısı konulan kişilerde çoğu zaman tedavi gerekmez, testisteki şişlik ağrıya yol açıyorsa ağrı kesici ilaç reçete edilebilir. Varikosel hastalarının testis torbasını destekleyecek darlıkta iç çamaşırı kullanılması gerekir ve bazı varikosel hastalarında tedaviye yönelik şişen damarlara kan akışının önlenmesi için ameliyat yapılabilir.
Varikosel Nedir?
Varikosel, tıptaki ifadesiyle erkeklerde testisleri koruyan gevşek cilt torbası olan erbezi torbalarında, diğer adıyla skrotumdaki toplardamarların şişerek genişlemesi ve büyümesi durumudur; bacaklarda görülebilen “variköz ven” yani varisli damarlar ile benzerlik gösterir.
Vakalar genelde sol testis olmak üzere, testislerin üst kısmında görülür. Kişiler uzanırken varikoseli göremeyebilir, fakat ayağa kalkıldığında gözle görülecek kadar belirginleşebilir, elle dokunulduğunda torba içinde plastik borular veya solucanlar varmış gibi bir duygu uyandırabilir.
Varikosel yaygın bir tıbbi durumdur ve genellikle genç erkekleri etkiler, erkeklerin yüzde 10 ila 15’i arasında bu sorun görülebilir, kendiliğinden bir tıbbi probleme yol açmayabilir fakat sorunlara neden olduğunda en doğrusu bir üroloğa başvurmaktır.
Varikoseller, düşük sperm üretiminin ve sperm kalitesinin infertiliteye yani kısırlığa yol açabilecek miktarlara azalmasının arkasında yatan yaygın sebeplerindendir, tüm varikosel vakalarında, sperm üretimi etkilenmez. Varikosel, kısırlığın yanında testislerin normal olarak gelişmemesine ya da büzülmesine yol açabilir.
Çoğu varikosel, zamanla gelişir fakat, birçok vakada varikoselin teşhisi kolaydır ve yine vakaların büyük çoğunluğunda tedavi gereksinimi yoktur. Varikosel, sadece semptomlara neden olduğunda tedavi edilebilir ve genellikle cerrahi müdahale kullanılan yöntemdir.
Varikosel Neden Olur?
Varikoselin sebebi henüz tam olarak bilinmemektedir, oldukça yaygın bir tıbbi durumdur, çocuk sahibi olan yetişkinlerde bile yüzde 15 oranında görülür. Kısırlık sebebiyle sağlık kuruluşuna başvuran erkeklerin yüzde 30-40’ı bu rahatsızlıktan yakınmaktadır. Varikosel vakaları, yüzde 90 oranında sol testiste, yüzde 2 oranında sağ testiste, yüzde 8 oranında da iki taraflı (bilateral varikosel) görülür.
Varikosel Belirtileri Nelerdir?
Varikosel belirtileri, hastalığın tanısı ve tedavisi açısından oldukça önemlidir. Varikosel testis üzerinde;
- Şişlik
- Kabarıklık
- Testiste ağrı şeklinde belirti verebilir.
Damarlardaki genişleme, bir süre sonra da dışarıdan görülecek kadar belirginleşerek bacaklarda görülen varis benzeri bir şekil alabilir. Testislerde şişliğin yanı sıra terleme ve sıcaklık hissi de varikosel belirtileri arasındadır nadir olarak da bazı hastalarda testislerin küçülmesi görülebilir.
Varikosel Tanısı Nasıl Konulur?
Varikosel tanısı konulması genellikle kolaydır, teşhis için sağlık kuruluşlarının üroloji bölümüne başvurmak gerekir. Ürologlar, muayene sırasında hastaların varsa şikayetlerini sorgular ve ayrıntılı tıbbi geçmişini öğrenir, tanının doğrulanması için doktor tarafından fizik muayene yapılması da önemlidir. Üroloji uzmanları, muayenede dış genital organları dikkatle inceler ve testis torbası içerisinde bulunan damarlarda şişlik olup olmadığını kontrol eder bunun yanında bu bölgedeki damarların düğümlenmesi ciddi sorunlara yol açabileceğinden muayene esnasında bu yapılar da incelenir. Ayaktayken testis torbasındaki damarlar daha rahat hissedilir, bu yüzden inceleme ayakta yapılır ve muayene sırasında doktor, hastadan ıkınmasını veya öksürmesini isteyebilir böylece varikoselin ne derecede olduğu da belirlenir. Muayenede varikosel iki testiste birden görülebileceğinden mutlaka iki testis de incelenir ve testis boyutları karşılaştırılır. Varikosel görülen testis torbası, genellikle daha küçüktür ve fizik muayene dışında hekim tarafından ultrason testi istenerek tanı doğrulanabilir. Varikosel görülen testisin ultrasonla incelenmesinde şişen toplardamarlardaki kanın geriye doğru akışı görülebilir ve kesin tanı konulur. Yalnızca sağ tarafta varikosel olması seyrek görülen bir durumdur, nadir olmakla birlikte böbrekte bulunan bir tümör nedeniyle sadece sağda varikosel oluşabilir ve bu durumda böbrek ultrasonu da yapılması gerekebilir.
Varikosel Tedavisi Nasıl Yapılır?
Varikosel tanısının ardından testis boyutları arasında bir fark olup olmadığına ve testisin kıvamına bakılması gerekir. Sperm parametrelerinin değerlendirildiği semen analizi tedavide belirleyici dir. Hastanın sperm parametrelerinde bir sorun söz konusu değil ise ameliyat edilip edilmemesi tartışmalıdır.
Bu tür hastalara sperm parametrelerini bozabilecek;
- Beslenme alışkanlığı
- Sigara ve alkol kullanımı
- Toksik maddelere maruz kalma
Sperm parametrelerini ve spermin bulunduğu ortamı düzeltici antioksidan ilaçlar ve beslenme yöntemleri tavsiye edilebilir. Teşhis sonrası hangi varikosel hastalarının ameliyat edilip edilmeyeceği sorusu gündeme gelir, varikosel derecesine yani grade değerine göre ameliyat kararı vermek doğru bir yaklaşım olmaz. Bazı olgularda 1. derece(Grade 1) varikosel bile ameliyat edilebilirken, bazı olgularda 3 derece (Grade 3) varikosel için ameliyat kararı verilmeyebilir; ameliyat kararı, hastaya göre değişen bir durumdur.
Varikosel teşhisi konulan fakat infertilite sorunu bulunmayan veya sperm parametrelerindeki bozulma sınırdaki hasta grubunda, destek tedavilerin önerilmesi söz konusudur. Çok şiddetli sperm kaybı yaşamamış, sperm hareketinin tamamen kaybolmadığı ve sperm şekil bozukluğu minimum seviyedeki hastalar için antioksidan ajanların verilmesi fakat varikosel teşhisi konulmuş ve sperm parametreleri bozuk, kısırlık yaşayan hastalarda ameliyat önerilebilir. Bu tür hastalarda rahatsızlığın giderilmesi için egzersiz, beslenme düzenini ve yaşam tarzındaki değişikliklerin herhangi bir yararı bulunmaz.
Sık Sorulan Sorular
Tedavi edilebilir kısırlık sebepleri arasında varikosel ilk sıradadır, varikosel ameliyatıyla bu sorun çoğunlukla ortadan kalkar.
Mikrocerrahi yöntemlerle yapılan varikosel ameliyatında bölgede bulunan bütün damarların bağlanması zaruridir. Ameliyatın tek veya çift taraflı olması ve bağlanan damar sayısına bağlı olarak operasyon süresi 1 ila 2,5 saat arasında değişkenlik göstermektedir.
Varikosel için farklı tedavi yöntemleri vardır ve bu rahatsızlığın tekrarlama ihtimali de bu yöntemlere göre farklılık gösterir; ancak mikrocerrahi yöntemiyle uygulanan varikosel ameliyatlarında hastalığın nüks etme olasılığı neredeyse sıfırdır.
Kronik bir rahatsızlık olmasıyla bilinen varikosel, ne yazık ki kendiliğinden düzelmez. Şayet tedavi edilmez ise hastalık ilerleyebilir ve varikosel boyutunda genişleme, testis boyutlarında küçülme, sperm parametrelerinde giderek daha çok azalma gibi sonuçlara neden olabilir. Bunların hiçbiri yaşanmasa bile, ömür boyu varikoseliniz kalabilir; dolayısıyla, bu rahatsızlıktan ötürü şikayetleriniz söz kosuysa mutlaka bir sağlık kuruluşuna başvurmanız faydalıdır. Doktorunuz size tedavi konusunda gerekli bilgilendirmeleri yapacaktır, çünkü her varikoselin ameliyat edilmesi gibi bir şart yoktur buna doktorunuz karar verecektir.
Varikosel oluşumunda ve tedavisinde, beslenmenin herhangi bir etkisi yoktur bu sebeple, tıp uzmanları tarafından varikosel için herhangi bir bitkisel tedavinin bulunmadığı ifade edilmektedir.
OP. DR. İ. KIVANÇ CAVILDAK
Online randevu formundan veya +90 505 269 95 43 nolu telefon numarasından bizimle iletişime geçebilirsiniz.
