ÜRETEROPELVİK BİLEŞKE DARLIĞI
Üreteropelvik darlık, böbrekteki idrarın mesaneye ulaşamadığı durumlarda görülür, idrar, böbrek toplayıcı sistemi ile üreterein birleştiği noktada görülen darlık ya da tıkanıklık sebebiyle, kanaldan geçerek mesaneye ulaşamaz.
İdrarda ve böbreklerde görülen bazı değişikliklerle kendini gösteren hastalığın tedavisinin vakit kaybetmeden yapılması gerekir. Karında şişlik, kasık bölgesinde şiddetli ağrı, idrar renginde değişiklik gibi belirtiler üreteropelvik darlığın işareti olabilir. Bu belirtilerden bir ya da birkaçını taşıyan kişiler, hastalığın teşhisi ve tedavisi için hastanelerin üroloji bölümüne başvurmalıdır. Üreteropelvik darlık belirtileri bebek veya çocuklarda görüldüğünde de vakit kaybetmeden üroloj, çocuk cerrahisi ve çocuk nefrolojisi bölümlerine başvurulması gerekir.
Üreteropelvik Darlık (UP Darlık) Nedir?
Çevresel etmenler ve tükettiğimiz besinlerden kaynaklanan istenmeyen maddeler, her gün böbreklerde birikmekte, yaşamsal fonksiyonların devam ettirilmesi için gerekli olan su sayesinde de böbrekler bu zararlı maddeleri süzmektedir. Kandaki istenmeyen maddelerin böbreklerde süzülmesiyle de idrar oluşur; idrar, mesaneye (idrar torbasına) ulaşmak için üreter diye tanımlanan bir kanalın içinden geçer ve dışarı atılana kadar mesanede birikir. İdrarın böbreklerden mesaneye ulaşmasında bazı problemlere bağlı bazı aksaklıklar gözlenebilir. Bu sorunların başında ise UP (üreteropelvik) darlık olarak bilinen rahatsızlık gelir ve bu rahatsızlıkta, idrar böbreklerden mesaneye giderken üreter kanalından geçemez. Bunun da üreter kanalının üst birleşim noktası olan üreteropelvik bileşkedeki darlık ya da tıkanıklıktan kaynaklandığı söylenebilir. Normal koşullarda dışarı atılana kadar idrar torbasında birikmesi gereken idrar, kanal tıkanıklığı nedeniyle böbreklerden çıkamadığından böbreklerde toplanmaya başlar; UP darlık diye adlandırılan bu rahatsızlık, daha çok doğuştan gelen bir sağlık sorunu olsa da, bazı çevresel faktörlere bağlı olarak gelişebilir.
UP (Üreteropelvik) Darlık Nedenleri Nelerdir?
Üreteropelvik darlık, genellikle doğuştan gelen bir sağlık sorunudur, sebebi bilinmeyen bir şekilde anne karnındaki bebeklerde oluşabilir. Hastalık doğumdan sonra veya ilerleyen bir dönemde de görülebilirken çevresel faktörlere bağlı UP darlık rahatsızlığının sebepleri şu şekilde sıralanabilir:
- Böbreklerin alt kısmında oluşan taş birikimine bağlı olarak üreter kanalda görülen tıkanıklık
- Böbrek aksesuar damarların üreter kanala baskı yapması
- İdrarı mesaneye ulaştıran üreter kanalın böbreğe bağlanması gereken yerden değil de daha yukarı bir bölgeden bağlanması ve buna bağlı olarak idrarın böbrekten atılamaması
- Böbrek ameliyatı olan kişilerde ameliyat sonrası dönemde oluşabilecek kanal tıkanıklığı
- Böbrek enfeksiyonları
Üreter kanalındaki idrarın mesaneye geçmesini engelleyen sorunlar, kişilerde ciddi sağlık problemlerine neden olabilir bu nedenle, üreteropelvik darlık belirtilerinin belirlenmesi, hastalığın teşhisi ve tedavisi açısından büyük önem taşımaktadır.
UP (Üreteropelvik) Darlık Belirtileri Nelerdir?
UP darlık, çoğunlukla doğuştan gelen ve erkek bebeklerde görülen bir rahatsızlıktır. İdrar kanalının tıkanıklığına bağlı görülen sorunlar, bebek anne karnındayken saptanabilir, hamilelikteki rutin kontroller sırasında ultrason aracılığıyla UP belirtileri gözlemlenebilir. Üreteropelvik darlık belirtileri arasında anne karnındaki bebeğin gelişim sürecinin normal seyrinden daha yavaş ilerlemesi ve böbrek büyümesi sayılabilir; ancak UP darlık, her zaman doğuştan gelen yapısal sorunlardan kaynaklanmaz. Doğum sonrasında veya daha sonraki dönemlerde çeşitli etkenlere bağlı olarak görülebilir, daha sonraki dönemlerde görülen UP darlık rahatsızlığının belirtileri şu şekildedir:
İdrarın böbreklerden çıkamadığı veya çok az bir miktarda çıkabildiği durumlarda, böbreklerde birikme görülür, biriken bu idrar zamanla böbreklere baskı yapar ve bu da böbreklerde şişmeye yol açabilir ve böbrek şişmesi, en yaygın UP darlık belirtileri arasındadır.
Bazı vakalarda, dışarıdan belli olan karın şişliği de gözlemlenebilir, bu da hastalığın ilerlediğinin işaretidir.
Üreter kanalının normalden daha dar olması sonucu böbreklere yaptığı basınç, ağrılara yol açabilir özellikle kasıklarda görülen şiddetli ağrı, yaygın UP darlık belirtileri arasındadır.
İdrar renginde görülen değişiklikler, kanın idrara karışması, iltihaplanmalar ve buna bağlı oluşan enfeksiyonel hastalıklar da UP darlık belirtileri arasında görülebilir.
Bu belirtilerden bir ya da birkaçının aynı anda görüldüğü kişiler, vakit kaybetmeden uzman bir doktora başvurmalı kesin tanı için çeşitli tetkikler yaptırmalıdır.
UP (Üreteropelvik) Darlık Tanı Yöntemleri Nelerdir?
Üreteropelvik darlık, tek bir böbrekte hatta her iki böbrekte de ortaya çıkabilir, bu sorun doğuştan gelen bir anomaliyse; ultrason aracılığıyla anne karnında tespit edilebilir. Fakat bazı durumlarda, bebekte bulunan UP darlık sorunu, anne karnında tespit edilemeyebilir; bu durum da bebek doğduktan hemen sonra veya ilerleyen yaşlarda yaşanan idrar ve böbrek, UP darlık sorununun işareti olabilir, UP darlık tanısında kullanılan yöntemler şu şekilde sıralanabilir:
- Ultrason sayesinde, böbrek fonksiyonlarının ne durumda olduğu tespit edilebilir.
- Damar yoluyla vücuda girilerek bir cihaz yardımıyla böbreklerin görüntülemesi sağlanabilir.
- Ayrıca, UP darlık tanısında çeşitli kan ve idrar tahlilleri de istenebilir.
UP darlık teşhisi konulan hastanın durumuna göre bir tedavi planı yapılarak tedavi için genellikle cerrahi teknikler tercih edilir.
UP (Üreteropelvik) Darlık Tedavisi
Üreteroplevik darlık, tedavi edilebilen bir hastalıktır, burada önemli olan nokta, hastaların rutin takibini yapmak ve buna uygun bir tedavi planını belirlemektir. Genellikle belirtilerin hafif seyrettiği söylenebilir, bu vakalarda hastanın rutin takibinin yapılması yeterlidir. Bu rutin takip süresince hasta belirli aralıklarla ultrason, kan ve idrar tahlili gibi çeşitli tetkikleri yaptırmalıdır. Tıkanıklık veya darlık tamamen geçene kadar bu rutin takip süreci devam etmelidir ancak bazı durumlarda belirtilerin kendiliğinden geçtiği de görülür, bazı durumlarda ise ilaç tedavisi yeterlidir. Böbreklerde ve karında şişlik, kanlı idrar, şiddetli ağrılar, idrar enfeksiyonu gibi UP darlık belirtileri, bazı hastalarda çok ciddi sağlık problemlerine neden olabilmektedir, belirtilerin şiddetli şekilde seyrettiği hastaların, vakit geçirmeden doktora gitmesi büyük önem taşımaktadır; bu durumda, hastalığın seyrine ve hastanın yaşına göre genellikle cerrahi yöntemler uygulanır. UP darlık operasyonunun kullanılan yönteme göre ikiye ayrıldığı söylenebilir, ilk işlem, halk arasında açık ameliyat olarak bilinen ve vücutta geniş bir kesi açılarak gerçekleştirilen uygulamadır. Bu ameliyat, üreter kanalda tıkanıklık ya da darlığa yol açan unsurları ortadan kaldırmaya yöneliktir, yaklaşık 10 cm’lik bir kesi aracılığıyla idrarın mesaneye ulaşmasını engelleyen bölüm, kanalın diğer bölümlerinden ayrılır, sonrasında darlık sorununun görülmediği kısımlar birbirine bağlanır, bu operasyonda darlığa neden olan kısım vücuttan alınır. Üreteropelvik darlık tedavisinde kullanılan ikinci cerrahi yöntem de kapalı ameliyat işlemidir bu cerrahi yöntemde, geniş kesilere ihtiyaç duyulmadan açılan küçük boşluklarla operasyon gerçekleştirilebilir. Kanalda darlığa yol açan bölgenin çıkarılması için küçük bir kamerayla üreter kanalın görüntülenmesi sağlanır; laparoskopik cerrahi olarak da tanımlanan bu yöntemde temel amaç, açık ameliyattaki gibi, üreter kanalda darlığa yol açan bölgenin çıkarılmasıdır. Günümüzde operasyon sonrası iyileşme süreci dikkate alındığında daha çok kapalı ameliyat yönteminin tercih edildiğini söylemek de yanlış olmaz.
UP Darlık Ameliyatı Sonrası İyileşme Süreci
Bu yöntemde başarı oranını artıran önemli faktör, kapalı ameliyatlarda kullanılan ve ileri teknolojiyle üretilen robotik cihazlardır. Başarı oranı açık ameliyatın tercih edildiği vakalarda da yüksektir ancak, iki yöntem arasında hastanın iyileşme süreci açısından ciddi farklılıklar vardır, kapalı ameliyatın tercih edildiği vakalarda hastanede kalma süresinin daha az olduğunu ve işlem sonrasında hastada daha az ağrı gözlemlendiğini söylemek mümkündür. Operasyon süresi, hastalığın durumuna ve darlığın derecesine göre değişir, bu süre, genellikle yaklaşık 2-3 saattir. Ameliyat sonrasında takibi ve gerekli kontrollerin yapılabilmesi için hasta 1-2 gün hastanede gözlem altında tutulmalıdır. Ameliyat sonrasında iyileşme sürecinin kısa olduğu; hastanın 2-3 günde normal hayatına dönebileceğini söylemek mümkündür ve üreter kanalda tıkanıklık ya da darlığa yol açan kısım vücuttan alındığı için bu rahatsızlık ilerleyen dönemlerde tekrar görülmez.
OP. DR. İ. KIVANÇ CAVILDAK
Online randevu formundan veya +90 505 269 95 43 nolu telefon numarasından bizimle iletişime geçebilirsiniz.
