KISIRLIK
Kısırlık, hem kadın hem de erkeklerde görülen, dünya çapında yaklaşık 70 milyon kişiyi etkileyen bir durumdur. Dünya genelinde çiftlerin yaklaşık %9’u doğurganlık sorunları yaşamaktadır. Bu sorunların yaklaşık %50’si erkek bireylerden kaynaklanmaktadır. Gebelik elde edilmediği durumlarda her iki partnerin de değerlendirilmesi gerekir. En doğru sonuç için bu değerlendirme kadın ve erkek bireylere eş zamanlı olarak yapılmalıdır. Ancak vakaların yaklaşık %18’i bu değerlendirmeyi yaptırmamaktadır.
Erkeklerde Kısırlık Nedir?
Erkeklerde kısırlık, genetik mutasyonlarla ortaya çıkabileceği gibi doğumdan kaynaklanan sorunlar nedeniyle de oluşabilir. Bunun yanı sıra ilaçlar ve yaşam tarzı değişiklikleri gibi çeşitli nedenleri de vardır. Normal bir erkek üreme sağlığı hormon, bağışıklık ve sinir sistemlerinin karmaşık ilişkisine bağlıdır. Dolayısıyla genel olarak sağlığın bozulması erkek üreme sistemini doğrudan etkilemektedir. Bu nedenle erkeklerde kısırlık; kalp damar hastalıkları, bağışıklık sistemi hastalıkları ve diğer kronik hastalıkların bir sonucu olarak ortaya çıkabilir. Erkek üreme sağlığını iyileştirmede sorunların nedenleri araştırılarak gerekli kontrol ve tedavi yapılmalıdır.
Erkeklerde Kısırlığın Nedenleri
Erkek kısırlığı karmaşık bir süreçtir. Eşinizi hamile bırakmak için aşağıdakiler süreçler düzgün gerçekleşmelidir:
- Sağlıklı spermler üretmelisiniz. Testislerinizden en az biri düzgün çalışıyor olmalı ve vücudunuz sperm üretimini tetiklemek ve sürdürmek için testosteron ve diğer hormonları üretmelidir.
- Spermin meniye taşınması gerekir. Testislerde sperm üretildikten sonra, hassas tüpler onları meni ile karışana ve penisten boşalana kadar taşır.
- Menide yeterli sayıda sperm olması gerekir. Meninizdeki sperm sayısı düşükse, spermlerinizden birinin eşinizin yumurtasını dölleme olasılığı azalır. Düşük sperm sayısı, her mililitre semen başına 15 milyondan az veya ejakülat başına 39 milyondan az spermdir.
- Sperm fonksiyonel olmalı ve hareket edebilmelidir. Sperminizin hareketi (motilitesi) veya işlevi anormal ise, sperm eşinizin yumurtasına ulaşamayabilir veya yumurtanın içine giremeyebilir.
Erkek Kısırlığı Tanısı Nasıl Konur?
Erkek kısırlığı tanısı koymak için öncelikle çiftlerden anamnez yani geçmiş hikayesi dinlenir. İlişki süreleri, ne sıklıkta birlikte oldukları, hastanın geçmişten gelen kronik hastalıkları, ameliyatları, aldığı tedaviler, cinsel fonksiyonları ve arzusu, alışkanlıkları (sigara, alkol vb), mesleği, iş ve sosyal hayatı genel hatlarıyla öğrenilir.
Yapılan fizik muayenede testisler muayene edilir. Varikosel varlığı, testislerin boyutu-hacmi, kıvamı, geçmiş operasyona ait izler (inmemiş testis öyküsü?) nörolojik hastalığı olup olmadığı, penis boyu, idrar kanalının anormal yerde olması (hipospadias, epispadias), ikincil cinsiyet karakterleri (sekonder seks karakterleri) (kıllanma, vücut yapısı, sesi, torbaların ve penisin gelişme durumu) gibi pek çok durum detaylı fizik muayene ile incelenir.
Sperm Sayımı Nasıl Yapılır? Sperm Testi Nedir?
3-5 günlük cinsel perhiz (yani ilişki veya mastürbasyon yapmadan) sonrası verilen meninin mikroskobik incelenmesidir. İşlem sırasında sabun veya kayganlaştırıcı kullanılmamalıdır. 3 günden kısa veya daha uzun süre geçmesi önerilmemektedir.
Dünya Sağlık Örgütü (WHO) tarafından toplumda yapılan epidemiyolojik çalışmalarla toplumdaki ortalama değerler ortaya konmaktadır.
Tek spermiogram sonucuna dayanarak karar vermeyip 1 ay içinde 2. Spermiogram değerlerini de bakıp birlikte değerlendirmek daha doğru karar verdirecektir.
Spermiogram testinde toplam miktar (hacim), sperm yoğunluğu ve toplam miktarı, spermlerin hareketliliği (motilite-yüzdesel oranları), sperm şekli (morfoloji), lökosit varlığı, asiditesi (pH), Fruktoz varlığı gibi pek çok değer incelenir.
Erkeklerde Kısırlık Belirtileri Nelerdir?
Gebeliğin gerçekleşmemesi kısırlığın ana belirtisidir. Kısırlığın bazı belirtileri olabileceği gibi hiçbir belirti göstermeden de ortaya çıkabilir. Bu belirtiler genelde başka bir sorundan kaynaklanır. Altta yatan bu sorunlar tespit edilmeli ve tedavisi yapılmalıdır. Belirtilerden bazıları şu şekildedir:
- Cinsel istekte değişiklikler
- Boşalma zorluğu gibi boşalma ile ilgili sorunlar
- Normalden daha az sperm sayısı
- Testislerde şişme ve ağrı
- Küçük veya sert testisler
- Ereksiyonu sürdürmede zorluklar
- Solunum yolu enfeksiyonları ve koku alamama
- Meme dokusunda anormal büyüme
- Hormonal anormallik belirtileri
Erkeklerde Kısırlık Tedavisi
Erkek kısırlığının tedavisi, altta yatan sorunların varlığına göre değişir.
Erkek hormon profilini iyileştirmeye yönelik SERM gibi ilaçlar ve hormon tedavileri kullanılabilir. Sperm üretimi için testosteron hormonu gerekse de, dışarıdan alınan hormonlar vücutta testosteron üretimini engeller ve bu yüzden aile planlaması ile ilgilenen bireylere testosteron tedavisi önerilmez. Düşük testosteronun altta yatan nedeni değerlendirilmelidir.
Spermin dışarıya atılması yerine mesaneye kaçması durumunda ilaç reçete edilir. Omurilik yaralanmalarında ise titreşimli veya elektrikli destekli boşalma gerekebilir.
Kısırlıkta ilaç veya hormon tedavisi başarısız olduğunda cerrahi müdahaleler tercih edilir. Bireyde varikosel, anormal sperm değerleri ve kısırlık bulunuyorsa varikoselektomi işlemi uygulanır. Bu işlem testislerde büyümüş ve şişmiş toplardamarların cerrahi olarak düzeltilmesidir. Sperm kanalları tıkalı olan erkeklerde, tıkanıklığı ortadan kaldırılması ve kanalların tekrar birbirine bağlanması yöntemidir. Bu cerrahi işlem, daha önce uygulanan vazektomiyi tersine çevirmek için de uygulanır.
Cerrahi işlem istemeyen hastalardan sperm elde etmek için birçok teknik kullanılır. Bu tekniklerde iğne kullanılarak sperm alınır ve yardımcı üreme tekniklerinde kullanılır. Yardımcı üreme teknikleri IVF, IMSI, ICSI, Mikro TESE olarak adlandırılır. IVF, “tüp bebek” olarak bilinir ve vücut dışında döllenmenin gerçekleşmesi işlemidir. Sperm kalitesi düşük veya yüksek olabilir. ICSI uygulaması tüp bebek uygulamasına benzerdir, ancak genellikle sperm kalitesi düşük olan bireylerden alınan spermin yumurtaya direkt enjeksiyonu ile yapılır. IMSI tekniğinde mikroenjeksiyon ile yüksek büyütme yöntemiyle en iyi yapıdaki spermler belirlenerek alınır. Mikro TESE işleminde ise sperm üretimi az olan ve tıkanıklığı bulunmayan bireylerde güçlü mikroskoplar yardımıyla sperm elde edilmesidir. Bu sayede sperm elde etme şansı nispeten daha yüksektir
OP. DR. İ. KIVANÇ CAVILDAK
Online randevu formundan veya +90 505 269 95 43 nolu telefon numarasından bizimle iletişime geçebilirsiniz.
