İDRAR YOLU ENFEKSİYONU
İdrar yolu, idrarın vücuttan atılmasını sağlayan organları içermektedir, bunlar ise böbrek, üreterler (idrar borusu), mesane ve üretradır. İdrarın geçtiği bu organlardan herhangi birinde enfeksiyon görülmesi ise idrar yolu enfeksiyonu diye tanımlanır. Mesane enfeksiyonlarının görülmesi, böbreğe göre daha yaygındır; genellikle bakterilerin mesaneden çıkıp üretraya geçtikten sonra tekrar yukarı taşınmasıyla meydana gelir ve mesanede oluşan enfeksiyona tıpta sistit denir. Böbrekteki enfeksiyonlarda ise bakterinin daha da yukarı taşınması gereklidir ve böbreklerde oluşan enfeksiyon pyelonefrit diye adlandırılır.
İdrar Yolu Enfeksiyonu Nedir?
Üriner sistem enfeksiyonları diye de tanımlanan idrar yolu enfeksiyonları, idrar yolunun herhangi bir bölümünde, böbrekler ve üreterlerden mesaneye ve idrar yoluna kadar olan enfeksiyonlardır ve sağlıklı bir insanın idrarında bakteri (mikrop) bulunmaz.
Bazen, vücut dışındaki bakteriler idrar yoluna girer ve enfeksiyona yol açar; enfeksiyonun, üretrayı (idrarı mesaneden dışarıyla yönlendiren tüp), böbrekleri veya mesaneyi etkilemesi söz konusudur. İdrar yolu enfeksiyonlarında en sık görülenlerin başında mesane enfeksiyonu olan sistit hastalığı gelir.
Kadınlarda İdrar Yolu Enfeksiyonu
Alt idrar yolu ya da mesanede oluşan sistit ile böbrek veya üst idrar yolunda oluşan pyelonefrit enfeksiyonları, idrar yolu enfeksiyonları arasındandır. Kadınlarda daha sık olan bu durum, anatomik olarak üretra uzunluğunun erkeklerinkinden daha kısa olmasından kaynaklanmaktadır. Bu da bakterilerin yukarı çıkışını kolaylaştırmakta ve mesaneye çıkan bakterilerin sistit, böbreğe çıkan bakterilerin ise pyelonefrit oluşturmasına yol açar. Kadınlarda sık idrar yolu enfeksiyonu görülmesinin bir başka sebebi de makat ile üretra arasındaki mesafenin kısalığıdır. Kadınlarda yeni cinsel ilişki ve geçirilmiş idrar yolu enfeksiyonu gibi durumlar, özellikle basit sistit oluşumu için risk unsurlarındandır. Spermisid (sperm öldürücü madde) kaplı prezervatifler, diyaframlar ve spermisidler de diğer risk faktörleridir.
Erkeklerde İdrar Yolu Enfeksiyonu
15-50 yaş arasında erkeklerde görülen idrar yolu enfeksiyonları nadirdir, prostat sıvısında bulunan antibakteriyel içerik ve üretra çevresinde bakteri üremesini önleyen daha kuru ortamın olması sbebiyle idrar yolu enfeksiyonu erkeklerde daha seyrektir ancak sünnetsiz erkeklerde basit sistit görülme riski artar. Bunun yanında diyabet, yapısal veya işlevsel idrar yolu anormallikleri, nötropeni ya da ileri HIV enfeksiyonu gibi bağışıklık sisteminin baskılandığı durumlarda da genellikle komplike idrar yolu enfeksiyonu riski daha yüksektir.
İdrar Yolu Enfeksiyonu Belirtileri Nelerdir?
İdrar yolu enfeksiyonunun belirtileri genellikle kademeli olarak değil, aniden ortaya çıkar, İYE’nin en genel semptomları şunlardır:
- İdrar yaparken ağrı veya yanma
- Sık idrara çıkma
- Mesane boş olmasına rağmen idrar yapma ihtiyacı
- Hematüri olarak adlandırılan idrarda kan görülmesi
- Koyu, bulutlu veya keskin kokulu idrar
- Kasık veya alt karın bölgesinde kramp idrar yolu enfeksiyonunun belirtileridir.
Ayrıca idrar yolu enfeksiyonu ile ilişkili; cinsel organda ağrı, yorgunluk, ateş, titreme ve mide bulantısı da görülebilir, hafif vakalar genellikle kendi kendine iyileşir, fakat 3 günden uzun süredir semptomlarınız söz konusu olduğunda doktorunuzla konuşmanız gerekir.
İdrar Yolu Enfeksiyonu Tanısı
İdrar yolu enfeksiyonlarını teşhis etmek için kullanılan testler ve prosedürler şunları içermektedir:
İdrar örneğini analiz etmek: Doktorunuz, beyaz kan hücreleri, kırmızı kan hücreleri ya da bakterilerin varlığını araştırmaya yönelik idrar testi isteyebilir.
İdrar kültürü: İdrarın laboratuvar analizini bazen idrar kültürü izler bu test doktorunuza enfeksiyonunuza hangi bakterilerin yol açtığı ve hangi ilaçların en etkili olacağı konusunda bilgi verir.
İdrar yolunuzun görüntülenmesi: Enfeksiyonunuzun idrar yolunuzdaki bir anormallikten kaynaklanabileceğini düşünüyorsa doktorunuz ultrason, bilgisayarlı tomografi (BT) taraması ya da manyetik rezonans görüntüleme (MRI) isteyebilir ve görüntüleme testlerinde, idrar yolunuzdaki yapıların görüntülerini vurgulamak için kontrast boya da kullanabilir.
Mesanenizin içini görmek için sistoskop kullanımı: Tekrarlayan idrar yolu enfeksiyonlarında, doktorunuz üretranızın ve mesanenizin içini görmeye yönelik lensli uzun, ince bir tüp (sistoskop) kullanarak sistoskopi yapabilir; sistoskop üretranıza yerleştirilir ve mesanenizden geçirilir.
İdrar Yolu Enfeksiyonu Nasıl Tedavi Edilir?
İdrar yolu enfeksiyonu görülen birçok hasta için hastaneye yatış gerekmez, enfeksiyon ayakta tedaviyle kontrol altına alınabilir. Fakat aralıksız süren yüksek ateş, ciddi bel/karın ağrısı, şiddetli halsizlik ve güçsüzlük, ağızdan beslenmenin ve sıvı alımının sürdürülememesi, idrar çıkarımının tamamen kesilmesi gibi durumlarda yakın izlem ve yatarak tedavi gerekmektedir.
Ayaktan tedavi ile kontrol altına alınabilen enfeksiyon tablolarında, bazı iyileştirici girişimlerle hastalık süresi kısaltılabilir ve tedavi yanıtı güçlendirilebilir. Bunun için de ilk olarak bol sıvı alımının sağlanması ve üriner sistemdeki enfeksiyon içerikli idrar, idrar yollarından dışarı atılması gerekir. Hastalara günde en az 2-3 litre sıvı tüketmesi (sıvı alımı hastanın kilosuna ve böbrek, kalp sağlığına göre hesaplanır) ve idrarı mesane içerisinde bekletmeden hızlı biçimde boşaltmaya özen göstermesi tavsiye edilir.
Bunun yanında bazı besin çeşitlerinin idrar yolu enfeksiyonuna iyi geldiğini gösteren çalışmalar da bulunmaktadır. İdrar alkalizasyonunu gerçekleştiren ve sağlıklı pH değerine ulaşmayı kolaylaştıran kalsiyum takviyeler bunların en önemlilerindendir. Hastalığa ilişkin yakınmaların başlangıcında tüketilen kalsiyum, enfeksiyon şiddetini kontrol altına alırken; aynı zamanda idrar yaparken yanma gibi şikayetleri hafifletir ve hastalık seyrini iyileştirir. Bunun yanında antioksidan özellikli polifenol grubu bileşikler açısından zengin olan çay, kahve, şarap ve kızılcık gibi besinlerin idrar yolu enfeksiyonunu önlemede etkili olduğunu gösteren çalışmalar da bulunmaktadır.
OP. DR. İ. KIVANÇ CAVILDAK
Online randevu formundan veya +90 505 269 95 43 nolu telefon numarasından bizimle iletişime geçebilirsiniz.
